Czym jest depresja i jak ją leczyć?

Spis treści

Depresja to jedno z zaburzeń afektywnych, czyli zaburzeń nastroju, które obejmują nie tylko depresję, ale również cyklotymię czy dystymię. Jednak to właśnie depresja jest w wielu krajach najczęściej diagnozowanym zaburzeniem natsroju. Może się też wiązać anhedonią, czyli nieprzyjemną utratą zdolności do odczuwania przyjemności w codziennym życiu.

Jest to zaburzenie wpływające na myślenie, emocje, uczucia i codzienne funkcjonowanie chorej osoby, a nierzadko też jej otoczenia. Standardowe objawy depresji obejmują uczucie pustki i beznadziejności, ale mogą prowadzić nawet do myśli samobójczych, co niekiedy wymaga hospitalizacji. Depresja ma źródła biologiczne, psychologiczne i społeczne, przez co wymaga holistycznego podejścia do leczenia.

Zaburzenia nastroju, gorszy nastrój, jesienna chandra

Rodzaje zaburzeń afektywnych

Na zaburzenia nastroju, czyli zaburzenia afektywne, składa się szeroki wachlarz trudności emocjonalnych, które niezwykle silnie wpływają na zdolność do uczywania i wyrażania emocji, a także funkcjonowanie biopsychospołeczne człowieka. Jak wskazuje psycholog, mgr Mateusz Nesterok, to depresja, cyklotymia i dystymia diagnozowane są najczęściej.

Depresja to jedno z najczęściej diagnozowanych zaburzeń nastroju. Objawia się ona głównie nieprzyjemnym uczuciem przytłoczenia i smutku, a także zmniejszenia zainteresowania życiem. Osoby ze zdiagnozowaną depresją mogą doświadczać również innych objawów, takich jak zmęczenie, bezsenność czy utrata apetytu, jak również pesymizmem.

Bardziej subtelna jest cyklotymia, bowiem ta nie ma charakteru ciągłego. Może przypominać chorobę afektywną dwubiegunową, zwaną w skrócie ChAD, ale nie występują w niej epizody manii lub hipomanii, co pozwala je różnicować. Osoby cierpiące na cyklotymię doświadczają okresowych spadków nastroju, najczęściej w okresie jesieni i zimy. Te nie są jednak tak skrajne jak przy depresji czy dystymii, a poza tym osoby chorujące na cyklotymię mogą

Natomiast wspomniana wyżej dystymia jest rodzajem chronicznego zaburzenia nastroju, bowiem charakteryzuje się ona długotrwale obniżonym nastrojem. Osoby z dystymią mogą trwać w tym stanie przez długi czas, a chroniczne uczucie smutku i apatii towarzyszy im każdego dnia lub prawie każdego dnia, przez co trudniej jest im funkcjonować.

Najbardziej specyficzny objaw zaburzeń nastroju to anhedonia.

Anhedonia to utrata zdolności do odczuwania przyjemności z tych rzeczy, jakie wcześniej ją sprawiały. Osoby w stanie anhedonii mogą mieć wrażenie emocjonalnego odcięcia. Często też anhedonia łączy się z częściową lub całkowitą utratą zainteresowania tym, co wcześniej było ważne dla danej jednostki.

Walka z anhedonią wiąże się z identyfikacją i leczeniem podstawowego zaburzenia nastroju, które ją wywołuje, a więc najczęściej z depresją czy ChAD, ale też innymi dolegliwościami. Warto zaznaczyć, że anhedonię mogą wywoływać choroby somatyczne, a w tym zaburzenia hormonalne czy nowotwory.

Należy pamiętać też, że zaburzenia nastroju mogą przyjmować różne formy i wpływać na życie człowieka w różnorodny sposób. Kluczowe jest zatem zrozumienie istoty zaburzeń afektywnych, a także poddanie się leczeniu. Należy bowiem poddać się zaleceniom specjalisty, którym może być psycholog lub psychiatra. Ludzkość dysponuje skutecznymi metodami terapeutycznymi, jakie mogą pomóc odzyskać zdrowie.

Depresja, cyklotymia, chandra, anhedonia, dystymia

Depresja w podstawach

Depresja to poważne zaburzenie, które bardzo silnie wpływa na sposób, w jaki dany człowiek myśli, czuje i funkcjonuje każdego dnia. Zrozumienie podstawowych aspektów związanych z depresją jest kluczowe, aby móc skutecznie jej przeciwdziałać lub leczyć. Musimy bowiem pamiętać, że depresja to nie tylko chwilowy smutek czy przygnębienie, lecz chroniczne, bo trwające nieprzerwanie przez przynajmniej dwa tygodnie, zaburzenie afektywne.

Osoby dotknięte depresją doświadczają uczucia pustki i beznadziejności, które nie jest zależne od woli tych osób, ale stanowi stan chorobowy. Nie jest to po prostu kolejny zły dzień, ale wymaga leczenia. Może ona trwać przez dłuższy czas, wpływając na wszystkie sfery życia. Stąd też współpraca z profesjonalistami, takimi jak psycholog i psychiatra, a przy tym gotowość do szczerej rozmowy na temat uczuć i emocji, to ważny krok dla odzyskania równowagi emocjonalnej.

Jeśli widzisz u siebie lub innej osoby objawy depresji, nie wahaj się i bezzwłocznie postaraj się o profesjonalną pomoc, aby móc ją pokonać. Rozpoznanie depresji opiera się głównie na obserwacji jej objawów. Te mogą obejmować w pierwszej kolejności insomnię, zmniejszenie łaknienia czy trudności ze skupieniem, ale także szereg innych objawów, które opisuje ICD-11, czy też objawów niespecyficznych.

Depresja ma różne źródła, ale wszystkie one skupiają się wokół czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych, co wymaga holistycznego podejścia. Należy też pamiętać, że depresja to choroba. Podobnie jak inne choroby, nie wynika z braku mitycznej siły woli czy słabości charakteru. Leczenie depresji to proces, który zawsze wymaga wsparcia i profesjonalnej pomocy, co da właściwą motywację.

Zaburzenia afektywne, złe samopoczucie, zimowa chandra

Objawy depresji i jej diagnozowanie

Zgodnie z ICD-11, czyli najnowszą i najbardziej aktualną wersją Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób, typowe objawy depresji obejmują przede wszystkim obniżony nastrój lub spadek zainteresowania czynnościami, który występuje przez większą część dnia, codziennie lub prawie codziennie przez co najmniej dwa tygodnie. Obok nich nich wymienia się jednak również objawy towarzyszące, którymi są:

poczucie beznadziejności;
poczucie bezwartościowości lub nadmierne poczucie winy;
trudności z koncentracją;
nawracające myśli o śmierci lub samobójstwie;
zmiany w zakresie apetytu lub snu;
pobudzenie lub spowolnienie psychoruchowe;
spadek energii lub zmęczenie.

Niekiedy notuje się, że depresja u mężczyzn ma nieco inny przebieg. Jej objawy mogą obejmować nawet agresję, najczęściej słowną. Są oni podatni na napady złości, a poza tym u mężczyzn z depresją często dostrzega się somatyzacje, jak kołatanie serca czy ucisk w klatce piersiowej. Inne objawy depresji u mężczyzn to impotencja, wzdęcia oraz zaparcia lub biegunki, które występują pojedynczo lub razem.

Depresja to zaburzenie nastroju, jakie manifestuje się w różnych symptomach, które wpływają na codzienne funkcjonowanie biopsychospołeczne człowieka. Zdiagnozowanie depresji bezsprzecznie wymaga od nas wiedzy i zrozumienia tych objawów, a także ich profesjonalnej oceny. Dlatego diagnoza depresji powinna być dokonywana przez profesjonalistę, takiego jak psycholog czy psychiatra.

Właściwie wybrany doświadczony psycholog i psychiatra przeprowadzi pogłębiony wywiad, a także przeanalizuje historię życia pacjenta. W tym objawy depresji, jak również nasilenie ich wpływu na codzienne funkcjonowanie biopsychospołeczne chorego człowieka. Istnieją także różne narzędzia kwestionariuszowe do oceny skali depresji.

W trakcie diagnozowania depresji ważne jest wykluczenie możliwych przyczyn objawów, takich jak choroby somatyczne czy inne zaburzenia psychiczne, co wymaga przeprowadzenia badań. W tym celu konieczne mogą być badania krwi czy obrazowe, aby wykluczyć dolegliwości związane z hormonami czy organami. Niekiedy objawy depresyjne dają choćby zaburzenia rytmu serca.

Depresja, niska samoocena, problem z koncentracją, brak apetytu

Depresja a funkcjonowanie biopsychospołeczne

Depresja to nie tylko trudność psychologiczna, lecz kompleksowe zaburzenie, które wpływa na wszystkie aspekty biopsychospołecznego funkcjonowania człowieka, jaki jej doznaje. Analiza wpływu depresji na całość funkcjonowania biopsychospołecznego chorego człowieka pomaga określić jej działanie. Pozwala też na wdrożenie holistycznych rozwiązań, aby ją pokonać.

Każdy z epizodów depresyjnych ma bezpośredni wpływ na funkcjonowanie biologiczne ludzkiego ciała. Zmiany zachodzące w neurochemii mózgu, a zwłaszcza w obrębie neurotransmiterów, mogą prowadzić do zaburzeń snu i zmniejszenia apetytu, ale także znacząco wpływać na poziom energii i motywacji. Poza tym osoby z depresją mogą częściej doświadczać dolegliwości zdrowotnych, takich jak ból czy infekcje.

Depresja silnie wpływa na sferę psychiczną jednostki. Poczucie beznadziejności i smutku czy utrata zainteresowania życiem kształtuje heurystyki myślenia, które rządzą zachowaniami. Należy poza tym mieć na uwadze, że pesymistyczne myśli, niska samoocena i spadek funkcji poznawczych również są wśród osób chorych na depresję powszechne, a te wiążą się z zaburzeniami snu i apetytu, co tworzy błędne koło.

Zaburzenia afektywne wpływają też na sferę społeczną jednostki. Osoby z depresją często doświadczają trudności w utrzymywaniu relacji rodzinnych i społecznych. W obraz tej choroby wpisuje się izolacja i unikanie kontaktów, a te z kolei mogą pogłębiać inne objawy natury psychicznej i somatycznej przez wzajemne zależności. Zrozumienie i wsparcie okazane ze strony otoczenia pacjenta odgrywają kluczową rolę w procesie zdrowienia.

Dlatego też leczenie depresji, jeśli ma być trwałe i skuteczne, powinno obejmować holistyczne podejście, które uwzględni dosłownie wszystkie wymiary funkcjonowania człowieka w wymiarze biopsychospołecznym, czyli całościowym. Profesjonalista, jakim powinien być psycholog i psychiatra, może pomóc w identyfikacji i dostosowaniu leczenia, które uwzględnią wszystkie aspekty życia pacjenta.

Zajadanie stresu, podejście holistyczne, leczenie depresji

Rola psychoterapii w walce z depresją

Kluczowe przy depresji jest zrozumienie jej przyczyn, aby móc skutecznie je wyeliminować. W tym oczywiście istotną rolę odgrywa psychoterapia, która stanowi narzędzie wspomagające zarówno poznanie, jak i nauczenie się tego, w jaki sposób radzić sobie z napięciem, emocjami i nastrojem w przyszłości.

Właściwie prowadzona terapia psychologiczna umożliwia osobie chorej na depresje zrozumienie głębokich przyczyn tego zaburzenia nastroju. Przez rozmowę z terapeutą, pacjent może identyfikować i analizować trudne doświadczenia, a także móc odnaleźć ewentualne traumy czy wzorce myślowe, które przyczyniają się do rozwoju depresji.

Terapeuta pomaga osobie z depresją w identyfikacji niepożądanych myśli i przekonań, które utrzymują depresję. W toku dobrze prowadzonej terapii poznawczo-behawioralnej osoba chorująca na depresję docelowo uczy się zmieniać myśli i zachowania, tworząc bardziej zdrowe herustyki myślenia.

Psychoterapia dostarcza również narzędzi i strategii, które pomagają osobom z depresją w skutecznym radzeniu sobie z codziennymi trudnościami, jakie mogą napotykać w życiu. Terapeuta wspiera klienta w rozwijaniu umiejętności radzenia sobie ze stresem, konfliktami oraz nieprzyjemnymi emocjami. Tu ważne jest, aby wspólnie nawiązać właściwą relację terapeutyczną, która sama w sobiue może być czynnikiem uzdrawiającym. Umożliwia to otwarte wyrażanie uczuć, myśli i obaw, co sprzyja zrozumieniu siebie

Już sama relacja terapeutyczna może mieć moc uzdrawiającą.

W przypadku depresji, w której przebiegu konieczne okaże się zażywanie również środków farmakologicznych, psychoterapia jest niezbędna do skutecznego uzupełnienia całego procesu leczenia tego zaburzenia. Psycholog bowiem monitoruje postępy w leczeniu depresji na bieżąco, a obok tego pomaga w zrozumieniu skutków ubocznych przyjmowanych leków i ma możliwość dostosowania psychoterapii do aktualnych potrzeb danej osoby..

Psychoterapia niewątpliwie wspomaga proces akceptacji siebie i swoich uczuć. Przy tym skutecznie pomaga w radzeniu sobie z wewnętrzną krytyką, ale także w zdrowym kształtowaniu i rozwijaniu poczucia własnej wartości, aby mieć pozytywny obraz siebie. Ten element jest bowiem niezwykle ważny do wyjścia z depresji.

Terapia psychologiczna pomaga w kształtowaniu uważności na sygnały ostrzegawcze świadczące o ewentualnym nawrocie epizodu depresyjnego, a także budowaniu zdrowych strategii zapobiegających nawrotom depresji. Klient uczy się również rozpoznawać różnego rodzaju sytuacje stresogenne, aby sobie z nimi radzić.

Terapia depresji, psycholog, relacja terapeutyczna

Rola farmakoterapii w leczeniu depresji

Depresja kojarzy się głównie z farmakoterapią, czyli leczeniem objawów chorobowych za pomocą leków. Choć mówi się, że przyczyny depresji także mogą być w ten sposób leczone, to nadal duża część specjalistów się z tym nie zgadza. Jednak w depresji umiarkowanej i ciężkiej farmakoterapia jest potrzebna, aby uzyskać pożądane efekty terapeutyczne. W depresji lekkiej także warto po nie sięgnąć.

Stosowane w leczeniu depresji farmaceutyki pomagają w ustabilizowaniu nastroju przez regulację poziomu neurotransmiterów, takich jak serotonina, noradrenalina czy dopamina. To w konsekwencji może przyczynić się do poprawy samopoczucia i złagodzenia przygnębienia u cierpiących z jej powodu osób. Trzy główne grupy leków na depresję to inhibitory monoaminooksydazy (MAO), selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI) oraz inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny (SNRI).

Pierwsze z nich, czyli inhibitory monoaminooksydazy (MAO) hamują monoaminooksydazę, która jest odpowiedzialna za rozkład neurotransmiterów, takich jak serotonina, noradrenalina i dopamina. Blokowanie działania tego enzymu zwiększa ilość dostępnych neurotransmiterów w przestrzeni synaptycznej. Poprawia to przewodzenie sygnałów między komórkami nerwowymi. Należą do nich: fenelzyna, tranylcypromina czy iproniazid.

Częściej stosowane są selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI), które blokują transport zwrotny serotoniny, co zwiększa jej dostępność w synapsach między komórkami nerwowymi. Przyczynia się to do poprawy nastroju, regulacji snu, apetytu oraz kontroli emocji u przyjmującego je człowieka. Są często stosowane w leczeniu depresji oraz zaburzeń lękowych, lecz nie tylko. Należą do nich: fluoksetyna, fluwoksamina, sertralina, parokestyna, citalopram czy escitalopram.

Stosuje się również inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny (SNRI), które te blokują zwrotny wychwyt zarówno noradrenaliny, jak i serotoniny, co prowadzi do zwiększenia ilości i dostępności obu tych neurotransmiterów w synapsach. Wpływają one więc bezpośrednio na regulowanie nastroju, ale dodatkowo mają działanie pobudzające, co może być korzystne dla chorych doświadczających zmęczenia i braku energii. Należą do nich: wenlafaksyna, deswenlafaksyna, duloksetyna czy milnacipran.

Antydepresanty dzielą się na trzy główne grupy: MAO, SSRI oraz SNRI.

Właściwie dobrana farmakoterapia może przyczynić się do skutecznego skrócenia czasu trwania epizodu depresyjnego u pacjentów. Leki przeciwdepresyjne wymagają cierpliwości, bowiem działają stopniowo, a jedynie ich regularne stosowanie może pomóc w złagodzeniu objawów depresji w stosunkowo krótkim czasie.

Leczenie farmakologiczne może znacząco poprawić funkcjonowanie społeczne osoby dotkniętej depresją. Redukcja objawów depresyjnych może ułatwić utrzymywanie relacji społecznych, a także uczestnictwo w aktywnościach społecznych, jak również może doprowadzić do wznowienia wykonywania codziennych obowiązków u chorej na depresję osoby. Może być też skuteczne, gdy pacjent doświadcza silnego poczucia beznadziejności. Leki przeciwdepresyjne mogą przy tym pomóc otworzyć przestrzeń dla procesu psychoterapeutycznego.

Farmakologia zapobiega też nawrotom depresji, ponieważ regularne stosowanie leków w zgodzie z zaleceniami lekarza, pomoże utrzymać stabilność emocjonalną już po zakończeniu epizodu depresyjnego. Należy więc pamiętać, że farmakoterapia jest skutecznym narzędziem w leczeniu depresji. Jednak ważne jest, aby każdy przypadek był traktowany indywidualnie.

Leki na depresję, antydepresanty, MAO, SSRI, SNRI

Proces zdrowienia w depresji

Proces zdrowienia pacjentów z depresją jest kompleksowy i wobec tego wymaga holistycznego podejścia, które obejmuje psychoterapię i farmakoterapię, ale oznaczać powinien również dużą dbałość o higienę snu, także po leczeniu. Współpraca tych elementów składających się na leczenie depresji może przynieść najlepsze rezultaty. Holistyczne podejście do leczenia depresji jest skutecznym i dominującym trendem.

Jak wskazuje mgr Mateusz Nesterok, będący psychologiem zdrowia i rehabilitacji wchodzącym w skład zespołu ONSEN®, właściwe połączenie psychoterapii i farmakoterapii daje najlepsze efekty leczenia. W wielu przypadkach bowiem farmakoterapia niezbędna jest do wyciszenia objawów depresji, co daje możliwość wprowadzania zmian w swoich schematach myślenia i zachowania. Te wprowadza się w trakcie psychoterapii, a szczególnie poznawczo-behawioralnej.

To psychoterapia, głównie w nurcie poznawczo-behawioralnym, odgrywa kluczową rolę w procesie zdrowienia u pacjentów z depresją. Ten rodzaj terapii psychologicznej pomaga bowiem człowiekowi skutecznie i właściwie zidentyfikować nieodpowiednie wzorce myślowe, przekonania i strategie, które przyczyniają się do depresji. Psycholog wspiera go natomiast we wprowadzaniu pozytywnych zmian, a w tym również promuje rozwój zdrowych strategii radzenia sobie ze stresem i emocjami, niekiedy ucząc klienta kluczowych dla zdrowia psychicznego umiejętności życiowych wykorzystywanych na co dzień.

Zażywanie leków na depresję, czyli leczenie farmakologiczne, może być niezbędne do skutecznego złagodzenia objawów depresji. Leki przeciwdepresyjne, jak SSRI czy SNRI, pomagają w regulowaniu neuroprzekaźników, co przyczynia się do poprawy nastroju i samopoczucia, a także lepszego funkcjonowania. Współpraca z właściwie dobranym psychiatrą pozwala dostosować rodzaj leków i ich dawki do indywidualnych potrzeb każdego z pacjentów.

Leczenie depresji wymaga kompleksowego podejścia.

Dużą rolę odgrywa higiena snu, bowiem zdrowy sen w bezpośredni sposób wpływa na przetwarzanie informacji i regenerację, zarówno mózgu, jak i całego ciała. Dlatego też regularny głęboki sen jest istotny dla regeneracji psychicznej i fizycznej. Zasady higieny snu obejmują nie tylko zachowanie regularnych godzin snu, ale też stworzenie spokojnego środowiska w swojej komfortowej sypialni. Obejmuje ona także wybór materaca, który musi być funkcjonalny i wygodny, a także unikanie kofeiny i używania ekranów przed snem.

Warto mieć na uwadze, że proces zdrowienia w depresji jest kwestią bardzo indywidualną. Dlatego ważne jest dostosowanie terapii do konkretnych potrzeb danego pacjenta. Warto jest aby psycholog i psychiatra współpracowali podczas całego leczenia. Pomoże to zwrócić uwagę potrzeby pacjenta, a także opracować skuteczny i długofalowy plan leczenia uwzględaniający różne aspekty.

Zachęcamy również do zapoznania się z pozostałymi artykułami na najlepszym blogu o spaniu i zdrowiu, a także Encyklopedią Zdrowego Snu przygotowaną przez zespół specjalistów ONSEN®. Osobom dbającym o zdrowie kręgosłupa, polecamy zestaw ćwiczeń na kręgosłup przygotowany przez fizjoterapeutę.

Higiena snu, materace, leczenie bezsenności, lęki nocne

FAQ: Depresja

Jak poznać, że ma się depresję?

Według najnowszej Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-11), objawy depresji obejmują obniżony nastrój lub spadek zainteresowania czynnościami, który utrzymuje się przez większą część dnia. Powinien on występować codziennie lub prawie codziennie przez co najmniej dwa tygodnie. Dodatkowo mogą występować objawy takie jak: poczucie beznadziejności, obniżenie samooceny, trudności z koncentracją, myśli samobójcze, zmiany w apetycie lub zapotrzebowaniu na sen, pobudzenie lub spowolnienie psychoruchowe oraz spadek energii lub zmęczenie.

Jakie są trzy fazy depresji?

Depresję można podzielić na trzy zasadnicze etapy. Pierwsza z faz depresji to depresja lekka charakteryzująca się obniżonym nastrajem przez większą część czasu. W drugiej fazie przechodzi ona w depresję umiarkowaną, w której chory przestaje odczuwać radość z codziennego życia. Najbardziej zaawansowana faza to depresja ciężka, która prowadzi do znacznego pogorszenia funkcjonowania pacjenta w aspekcie biologicznym, psychologicznym i społecznym.

Czy depresja zawsze musi być widoczna?

Nie, depresja nie zawsze jest widoczna na pierwszy rzut oka. Ludzie z depresją potrafią ukrywać swoje emocje i uczucia za różnwego rodzaju maskami, co utrudnia dostrzeżenie objawów przez inne osoby. Mogą się śmiać i udawać, że wszystko jest w porządku, mimo że wewnętrznie doświadczają silnego cierpienia i napięcia emocjonalnego.

Czy można samemu wyleczyć depresję?

Nie, depresja to poważne zaburzenie wymagające profesjonalnej pomocy. Samoleczenie może być niebezpieczne i nieefektywne. Ważne jest skonsultowanie się z psychologiem i psychiatrą, którzy pomogą w ustaleniu odpowiedniego planu leczenia. Tak samo jak nie podejmujemy się leczenia na własną rękę chorób somatycznych, jak choćby nowotwory czy zawały, tak również chorób psychicznych nie należy ignorować.

Czym depresja różni się od zaburzeń lękowych?

Depresja to zaburzenie afektywne, a więc związane bezpośrednio z nastrojem. Tymczasem zaburzenia lękowe, które dawniej zwano nerwicami, to całkowicie inna grupa zaburzeń psychicznych. Chociaż obie grupy mogą występować wspólnie, na przykład jako zaburzenia depresyjno-lękowe, to różnią się objawami i mechanizmami występowania. Poza tym pacjenci z depresją są najczęściej krytyczni wobec objawów, a z zaburzeniami lękowymi bardzo często nie, przyjmując je za część siebie i stosując różnego rodzaju reakcje obronne, aby nie dopuścić do siebie myśli o posiadanym zaburzeniu.