Endoproteza biodra - czym jest, jakich ruchów unikać po wszczepieniu i jak spać?

Należysz do grona osób z endoprotezą stawu biodrowego? A może coraz częściej myślisz o jej wszczepieniu, ponieważ dolegliwości bólowe nie pozwalają Ci normalnie funkcjonować? Jeśli chociaż na jedno z tych pytań odpowiedziałeś twierdząco, to trafiłeś idealnie. W tym artykule przedstawimy najważniejsze aspekty, które dotyczą właśnie endoprotezoplastyki biodra.

Zanim omówimy postępowanie po zabiegu endoprotezoplastyki stawu biodrowego, warto zapoznać się z samą budową stawu. Staw biodrowy, to jeden z największych stawów w ciele człowieka. Poza tym, że umożliwia lokomocję, dźwiga także ciężar ciała, zapewniając utrzymanie pionowej postawy.

Struktury tworzące staw to: panewka stawu biodrowego kości miedniczej oraz głowa kości udowej. Obie powierzchnie pokryte są chrząstką stawową, zapewniającą płynny i elastyczny ruch w stawie.

Pomimo, że staw biodrowy charakteryzuje się dużą wytrzymałością, to wysoki odsetek osób doświadcza jego dysfunkcji. Najnowsze badania przeprowadzone przez American Academy od Orthopaedic Surgeons sugerują, że co dziesiąta osoba w starszym wieku przejdzie operację całkowitej endoprotezoplastyki stawu biodrowego. Skoro zabieg ten jest tak powszechny, warto wiedzieć jak postępować po operacji, by jak najdłużej cieszyć się sprawnością zarówno za dnia jak i w nocy.

Endoproteza stawu biodrowego to najprościej mówiąc operacyjnie wszczepiony, sztuczny staw biodrowy, który ma zastąpić zniszczone powierzchnie stawowe. Wielu Pacjentów określa właśnie endoprotezę biodra mianem sztucznego stawu czy sztucznego biodra. Możemy również spotkać się z nazewnictwem takim jak alloplastyka czy endoplastyka. I choć nie są to do końca synonimy, to w mowie potocznej wszystkie te nazwy oznaczają to samo – endoprotezę. Większość pacjentów poddawanych całkowitej alloplastyce stawu biodrowego jest w wieku od 50 do 80 lat. Decyzja o przeprowadzeniu zabiegu nie jest jednak sugerowana głównie wiekiem lecz rozpatrywana indywidualnie. Celem zabiegu jest przede wszystkim usprawnienie funkcji lokomocyjnych oraz zniesienie dolegliwości bólowych.

Jak przebiega operacja? Implantacja endoprotezy polega na usunięciu elementów tworzących staw, które zastąpione zostają sztuczną panewką oraz tzw. trzpieniem zaopatrzonym w sztuczną głowę.

Aktualnie znanych jest wiele chorób, których destrukcyjny przebieg prowadzi do zniszczenia powierzchni stawu biodrowego. Spośród nich na pierwszym miejscu zdecydowanie należy ulokować chorobę zwyrodnieniową stawów. Schorzenie to prowadzi do utraty chrząstki stawowej, jej niedostatecznej odbudowy oraz tworzenia się tzw. osteofitów, czyli wyrośli kostnych. Decyzja o przeprowadzeniu operacji wynika najczęściej z silnych i uporczywych dolegliwości bólowych oraz znacznego ograniczenia zakresu ruchu w stawie, uniemożliwiającego lokomocję. Do pozostałych wskazań do zabiegu należą:

- choroby reumatyczne np. reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)- w tym przypadku, główną przyczyną zniszczenia stawu są procesy zapalne;

- przebyta choroba Perthesa- zmiany zniekształcające staw biodrowy w wyniku jałowej martwicy głowy kości udowej;

- choroby, w których przebiegu dochodzi do utraty gęstości kości, na skutek zaburzeń hormonalnych np. osteoporoza.

Oczywiście na zabieg endoprotezoplastyki lekarze decydują się nie tylko w przypadku zmian degeneracyjnych stawu. Endoprotezoplastyka jest aktualnie złotym standardem postępowania w przypadku leczenia złamania szyjki kości udowej u osób w wieku podeszłym. Szybkie i skuteczne wszczepienie stawu, umożliwia niemalże natychmiastowy powrót do sprawności. Pozbawienie osoby starszej możliwości lokomocji, w bardzo krótkim czasie, prowadzi do powikłań związanych z układem sercowo- naczyniowym, oddechowym. Właśnie dlatego tak znamienny jest szybki powrót do aktywności.

Wyróżniamy protezy cementowe oraz bezcementowe. Wybór metody operacyjnej zależy przede wszystkim od poziomu aktywności pacjenta, jakości tkanki kostnej i wielu innych czynników. Protezy cementowe wszczepia się u pacjentów mało aktywnych, ze znacznie zniszczoną powierzchnią stawu. Odwrotnie jest w przypadku protezy bezcementowej - taką otrzymają Pacjenci młodsi, aktywniejsi, u których degeneracja stawu nie jest duża.

Większość osób poddawanych operacji wymiany stawu biodrowego doświadcza radykalnego zmniejszenia bólu i znacznej poprawy ich zdolności do wykonywania codziennych czynności. Jednak, czy zawsze jest tak, że nowy staw funduje nam nową sprawność?

O zdolnościach fizycznych pacjenta po zabiegu decyduje natychmiastowo podjęta rehabilitacja. Ćwiczenia usprawniające wprowadza się już pierwszego dnia po operacji. Głównym celem kinezyterapii jest zwiększenie siły mięśniowej, zapobieganie powstawania przykurczy stawów oraz nauka poruszania się przy pomocy kul łokciowych.

W ciągu dnia skupiamy się na przywróceniu funkcji i siły w operowanej kończynie i często zapominamy o tym, jak ważny jest odpoczynek w nocy! Jak skutecznie odpoczywać z endoprotezą stawu biodrowego- o tym w dalszej części artykułu.
 

Prawidłowo wszczepiona endoproteza daje duże możliwości lokomocyjne. Pomimo szybkiego powrotu do sprawności po zabiegu, należy przestrzegać odpowiednich zasad. W ciągu 4 pierwszych miesięcy po przebytej operacji należy zachować szczególną ostrożność. Właśnie w tym okresie, postępując niewłaściwie, istnieje duże ryzyko zwichnięcia protezy. Zwichnięcie endoprotezy to jedno z najczęstszych powikłań pooperacyjnych. Polega na wypadnięciu głowy endoprotezy z panewki i wymaga nastawienia w warunkach szpitalnych. Badania opublikowane w czasopiśmie Deutsches Ärzteblatt International, wykazały, że wskaźnik zwichnięć endoprotezy sięga aż 28% pacjentów. Jak zatem zapobiegać zwichnięciu protezy?

Zakaz ten należy rozpatrywać w wielu codziennych czynnościach. W takcie odpoczynku na krześle lub fotelu należy zadbać o to, aby nie siedzieć zbyt nisko- wówczas kąt utworzony przez oś tułowia oraz uda jest mniejszy niż 90 stopni.

Biodro rotuje się w wielu innych ruchach. Jednym z nich jest obrót całego ciała w pozycji stojącej. Jeśli wykonasz go tak, jak zwykle człowiek go wykonuje - czyli staniesz na jednej nodze i skręcisz tułów - to niestety zrotujesz wewnętrznie biodro. W trakcie przemieszczania się, chcąc się obrócić, kończyny dolne skręć jednocześnie z miednicą. Nie dopuszczalne są skręty tułowia stojąc wyłącznie na nodze operowanej!

O powyższych zakazach wykonywania niektórych ruchów należy pamiętać także w trakcie snu. Jakby się zastanowić, okazuje się że, przesypiamy prawie połowę życia. Warto więc zadbać o zdrowy sen. W pierwszych miesiącach po operacji zaleca się spanie na wznak z nogami w lekkim rozkroku i rotacji zewnętrznej. Taką pozycję można uzyskać poprzez umieszczenie specjalnego klina lub poduszki między nogi. W ten sposób zabezpieczamy operowaną kończynę przed nadmiernym przywiedzeniem i rotacją do wewnątrz.

Badania opracowane przez amerykańską National Sleep Foundation wykazały, że najbardziej preferowaną pozycją do spania wśród ludzi, jest leżenie na boku. W 4-5 miesiącu po zabiegu, można rozpocząć spanie na boku nieoperowanym. Warto w tym przypadku zwrócić uwagę na fakt, że w takiej pozycji kończyny mają tendencję do krzyżowania się. Aby nie dopuścić do takiego ułożenia, umieść poduszkę między kolana, która wyrówna poziom między kończyną, a miednicą. Ponadto zadbaj o lekkie zgięcie w stawie biodrowym i kolanowym, które zapewni rozluźnienie całego ciała.

Badania opublikowane w czasopiśmie International Orthopaedics wykazały, że przeprowadzenie endoprotezoplastyki stawu biodrowego poprawia jakość snu tylko o 50%. Warto zatem zastanowić się nad tym, w jaki sposób uzyskać niemalże 100% komfort w trakcie snu. Doskonałym rozwiązaniem okazuje się być odpowiednio dobrany materac. Zapamiętaj, że każdy niewłaściwie wykonany ruch w trakcie snu może powodować dolegliwości bólowe, dlatego już teraz zadbaj o komfort w nocy.
 

W pozycji leżenia na boku najlepszym rozwiązaniem jest materac, który zapewni neutralne ustawienie stawów biodrowych. Dobierając materac pamiętaj również o „zakazanych ruchach”. Decydując się na materac zbyt miękki sprawiamy, że ciało zapada się powodując przywiedzenie w stawie biodrowym. Takie ustawienie zwiększa ryzyko krzyżowania się nóg w trakcie snu, a tym samym może doprowadzić do zwichnięcia lub obluzowania protezy.

Okazuje się, że najlepszym wyborem jest materac o średniej twardości. Zapewnia on właściwe podparcie zarówno dla kręgosłupa, jak i kończyn dolnych. Odpowiedni rozkład ciężaru ciała oraz podparcie kręgosłupa, zapewniają prawidłowe ustawienie stawu biodrowego. W tym przypadku ryzyko zwichnięcia stawu podczas snu jest znikome. Wiedząc, że kończyna operowana ułożona jest w bezpiecznej pozycji można cieszyć się spokojnym snem przez całą noc. Warunkiem dobrego snu jest właściwie dobrany materac!
 

Dlaczego po zabiegu endoprotezoplastyki stawu biodrowego dobór materaca wpływa korzystanie również na kończynę nieoperowaną? Odpowiedź na to pytanie wydaje się bardzo oczywista. Choroby takie jak zwyrodnienie stawów, czy reumatyczne zapalenie, są schorzeniami ogólnoustrojowymi. Istnieje duże prawdopodobieństwo zniszczenia również drugiego stawu wraz z postępem choroby. Decydując się na właściwie dobrany materac, można zapobiegać dolegliwościom bólowym w drugim stawie biodrowym.

Podsumowując, jeżeli jesteś osobą z endoprotezą stawu biodrowego zdecyduj się na materac o średniej twardości.

Jest to materac piankowy, o średniej twardości, w całości wykonany w Polsce. Materac jest wyrobem medycznym, dlatego macie pewność, że spełni wymagania nawet najbardziej wymagających Pacjentów. Co ważne, materac Osaka Air możecie testować przez 100 dni bez żadnych zobowiązań. Jeśli nie będzie Wam pasował, po prostu możecie go zwrócić w tym terminie.

Jeśli chciałbyś się dowiedzieć więcej na temat zdrowego snu zachęcamy do przeczytania naszych artykułów odnośnie spania przy bólu bioder (niekoniecznie związanego z zabiegiem endoprotezoplastyki stawu) oraz odnośnie spania na brzuchu.

Jakie są rodzaje endoprotez biodra?

Implanty stawu biodrowego możemy podzielić ze względu na sposób ich wszczepienia, materiał z jakiego są wykonane oraz ilość elementów, wchodzących w skład endoprotezy. Wyróżnia się m.in. endoprotezy całkowite, połowicze, dwu, trzy lub więcej elementowe, cementowe i bezcementowe oraz hybrydowe. O wyborze odpowiedniej endoprotezy decyduje lekarz na podstawie stanu zdrowia Pacjenta, wieku oraz poziomu degradacji stawu biodrowego.

Jak długo o kulach po endoprotezie biodra?

To, ile czasu należy poruszać się o kulach po zabiegu wszczepienia sztucznego biodra w dużym stopniu zależy od zastosowanego rodzaju implantu. Dlatego koniecznym jest, aby Twój lekarz lub fizjoterapeuta powiedział, jak długo ten okres powinien wynosić. Większość Pacjentów z wszczepioną endoprotezą biodra chodzi o kulach około 4-6 tygodni.

Endoproteza biodra czego nie wolno?

Po wszczepieniu endoprotezy biodra nie wolno:
- zginać biodra powyżej 90 stopni
- rotować wewnętrznie biodra
- przywodzić biodra, krzyżować nóg
- nosić ciężarów przez około 1 rok.
Zalecenia dotyczące postępowania po endoprotezoplastyce biodra mogą się różnić w zależności od zastosowanego implantu. Spytaj swojego lekarza lub fizjoterapeutę jak postępować w Twoim przypadku.

Jak przygotować się do operacji alloplastyki biodra?

Przed zabiegiem endoprotezoplastyki biodra zadbaj o prawidłową masę ciała, stosuj zbilansowaną dietę i bądź aktywny fizycznie (oczywiście na tyle, na ile pozwala Ci uszkodzone biodro). Unikaj używek, takich jak alkohol czy papierosy. Naucz się ćwiczeń, które będziesz wykonywał po zabiegu - w znacznym stopniu ułatwi Ci to powrót do sprawności po operacji.

Endoproteza biodra - jak długo trwa zabieg?

Sam zabieg wszczepienia endoprotezy biodra trwa od jednej do kilku godzin. Zależy od stopnia deformacji stawu biodrowego i rodzaju zastosowanego implantu.

Ile wytrzymuje endoproteza stawu biodrowego?

Większość endoprotez stawu biodrowego przeznaczona jest do użycia przez okres nawet do 25-30 lat. Badania jednak jasno pokazują, że okres 25 lat "wytrzymuje" tylko 60% wszczepionych implantów. Pierwsze 10 lat "wytrzymuje" nawet 95 procent wszczepianych endoprotez biodra. To, ile wytrzyma implant zależy od wielu czynników, między innymi od stanu tkanki kostnej, od poziomu aktywności Pacjenta, jego masy ciała, stosowania się do zaleceń pooperacyjnych i od wielu innych czynników.