Polish (PL)German (DE)English (EN)
Product Information: +48 509 940 633 | Order Support: +48 512 999 218
0

Kortyzol – znaczenie, działanie, niedobór, nadmiar

1 sierpnia 2022
Kortyzol, hormon stresu, hipokortyzolizm, hiperkortyzolizm, niedobór kortyzolu, nadmiar kortyzolu
Kortyzol, czyli hormon stresu, to kolejny z hormonów opiswanych przez ekspertów współpracujących z Onsen Sleeping w odpowiedzi na prośby czytelników najlepszego bloga o spaniu.
 
Jak w przypadku niemal każdego hormonu, nawet najmniejsze zakłócenie poziomów kortyzolu skutkować może rozregulowaniem całego układu hormonalnego. To od tego układu zależy nasze funkcjonowanie biopsychospołeczne w trakcie dnia, ale też możliwość odbywania komfortowego i regeneracyjnego snu w nocy.
 
Dlatego też tak ważne jest, aby wiedzieć nie tylko, czym jest kortyzol, lecz również jakie jest jego działanie. Dzięki temu przewidzieć można, czym grozi niedobór lub nadmiar kortyzolu, a także wcześnie rozpoznać ewentualne objawy chorobowe.
Kortyzol, hormon stresu, hipokortyzolizm, hiperkortyzolizm, niedobór kortyzolu, nadmiar kortyzolu

Kortyzol – znaczenie

Kortyzol, znany też jako hydrokortyzon i hormon stresu, odgrywa istotną rolę w naszych organizmach. Wytwarzany w nadnerczach kortyzol to bowiem naturalny hormon glikokortykosteroidowy. Jego rolą jest regulowanie i aktywowanie transkrypcji niektórych genów.

Dodatkowo kortyzol potrafi stabilizować błony biologiczne w komórkach organizmu, a także regulować metabolizm. Obok tego kortyzol odpowiada za prawidłowe działanie układu immunologicznego, jak również odpowiednie ciśnienie krwi.

Działanie kortyzolu jest dla organizmu mobilizujące. Pozwala on bowiem na przystosowanie organizmu do warunków stresu, działając przeciwzapalnie i biorąc udział w tworzeniu niezbędnych warunków do życia dla jego komórek.

Norma kortyzolu w surowicy krwi wynosi od 166 nmol/l do 507 nmol/l rano oraz od 73 nmol/l do 291 nmol/l wieczorem.
Kortyzol, hormon stresu, hipokortyzolizm, hiperkortyzolizm, niedobór kortyzolu, nadmiar kortyzolu

Kortyzol – działanie

Kortyzol wydzielany jest przez nadnercza w sposób pulsacyjny. Jego najwyższe stężenie we krwi notuje się w godzinach porannych, zaś najniższe steżęnie około północy. Tylko mała część kortyzolu krąży we krwi w postaci aktywnej (wolnej). W większej części kortyzol produkowany przez organizm wiąże się z białkami osocza krwi. 

Działanie kortyzolu opiera się przede wszystkim na regulowaniu poziomu glukozy we krwi, co stanowi odpowiedź organizmu na stres i wysiłek fizyczny. W warunkach zwiększonego zapotrzebowania organizmu na glukozę kortyzol wpływa na gospodarkę wodno-elektrolitową przez zatrzymywanie sodu w organizmie przy jednoczesnym zwiększeniu wydalania potasu. Powoduje także nasilony rozpad białek i trójglicerydów.

Dodatkowo kortyzol wzmaga wydzielanie przez organizm adrenaliny i noradrenaliny, a więc dwóch innych substancji uważanych za hormony stresu. Przez zwiększanie wydzielania soku żołądkowego kortyzol przyczynia się do ograniczania wchłaniania przez organizm fosforu i wapnia. Jednak ma również działanie immunosupresyjne i przeciwzapalne.
Materac piankowy, materace wysokoelastyczne, zwrot materaca, materace online, najlepszy materac, jaki materac wybrać

Kortyzol – niedobór

Niedobór kortyzolu, nazywany też hipokortyzolizmem, może wiązać się z dolegliwościami ze strony nadnerczy, w których jest produkowany, jak również innych gruczołów. Najczęściej odnotowywane przyczyny niedoboru kortyzolu to:
  • niedoczynność kory nadnerczy;
  • niedoczynność tarczycy;
  • niedoczynność przysadki mózgowej;
  • niedoczynność podwzgórza;
  • choroba Addisona;
  • leczenie glikokortykosteroidami.
Utrzymujące się niskie stężenie kortyzolu we krwi nie jest wskazane. Najczęściej notowane skutki niedoboru kortyzolu to:
  • przewlekłe zmęczenie;
  • osłabienie funkcji poznawczych;
  • hipoglikemia;
  • nudności;
  • wymioty;
  • nawracające biegunki;
  • utrata apetytu;
  • zmniejszenie wagi ciała;
  • zaburzenia nastroju;
  • zaburzenia snu.
Anoreksja, choroba Addisona, hipoglikemia, kortyzol

Kortyzol – nadmiar

Nadmiar kortyzolu, nazywany też hiperkortyzolizmem, ma najczęściej związek z dolegliwościami ze strony układu hormonalnego. Notowane najczęściej przyczyny nadmiaru kortyzolu to:
  • nadczynność kory nadnerczy;
  • nadczynność przysadki mózgowej;
  • nadczynność tarczycy;
  • naczynność podwzgórza;
  • zespół Cushinga;
  • nowotory - przede wszystkim przysadki mózgowej lub płuc;
  • przewlekły stres;
  • nadużywanie alkoholu;
  • hipoglikemia;
  • osteoporoza;
  • depresja;
  • anoreksja;
  • leczenie estrogenami.
Utrzymujące się wysokie stężenie kortyzolu we krwi nie jest wskazane. Najczęściej notowane skutki nadmiaru kortyzolu to:
  • zwiększenie wagi ciała;
  • zespół metaboliczny;
  • zaburzenia nastroju;
  • zaburzenia snu.
Otyłość, zespół metaboliczny, nadwaga, kortyzol

Kortyzol – komfort snu

Współpracujący z Onsen Sleeping psycholog zdrowia i rehabilitacji, mgr Mateusz Nesterok, zwraca uwagę na konsekwencje, jakie powoduje nadmiar kortyzolu. O ile bowiem kortyzol jest niezbędny w życiu i pełni on pozytywną rolę, kluczowe dla dobrego zdrowia jest zachowanie jego optymalnego poziomu. Nadmiar kortyzolu powodować może otyłość wraz z możliwością rozwinięcia się zespołu metabolicznego, ale także zmniejszyć poziom serotoniny. To zaś w konsekwencji sprzyja rozwojowi depresji i zmniejszeniu zdolności poznawczych.

Wskazuje on, że zbyt niski poziom kortyzolu także nie jest dla człowieka pożądanym stanem. Stężenie kortyzolu poniżej normy powodować może bowiem hipoglikemię, a także przewlekłe przemęczenie. Dodatkowo w dłuższej perspektywie hipokortyzolizm prowadzi do znacznego zmniejszenia masy ciała, utraty apetytu i nudności.

Jak dowodzą wyniki badań naukowych, redukcja poziomu kortyzolu stanowi skuteczne rozwiązanie trudności związanych ze snem. Jednocześnie dzięki zmniejszeniu stężenia kortyzolu we krwi maleje ryzyko wystąpienia pozostałych dolegliwości. Jego redukcja musi nastąpić jednak w granicach przewidzianych dla kortyzolu norm.

Zachowaniu optymalnego poziomu kortyzolu we krwi sprzyja komfortowy, zdrowy sen. Ten zaś wymaga posiadania funkcjonalnego materaca, który zapewnia idealne podparcie ciała i wsparcie kręgosłupa. Zachowanie fizjologicznych krzywizn kręgosłupa podczas snu, jak również umożliwienie ciału pełnego rozluźnienia, działa bowiem korzystnie na wszystkie jego układy, a w tym także układ hormonalny.

Onsen Sleeping oferuje materac Osaka Air, który jest najbardziej funkcjonalnym materacem dostępnym na rynku. Odpowiada on na zapotrzebowanie najbardziej wymagających konsumentów, spełniając wszystkie 10 podstawowych funkcjonalności materaca, a także będąc wyrobem medycznym klasy pierwszej.

Wszystkie produkty Onsen Sleeping podlegają nawet 15-letniej gwarancji, a także programowi pozwalającemu na ich zwrot w ciągu 100 dni, co minimalizuje ryzyko zakupu do zera.

Zachęcamy również do zapoznania się z pozostałymi artykułami na najlepszym blogu o spaniu i zdrowiu, a także Encyklopedią Zdrowego Snu przygotowaną przez ekspertów Onsen Sleeping.
Materac piankowy, materace wysokoelastyczne, zwrot materaca, materace online, najlepszy materac, jaki materac wybrać

FAQ: Kortyzol

Za co odpowiada kortyzol?

Kortyzol odpowiada za przystosowanie organizmu do warunków stresu przez regulowanie poziomu glukozy we krwi. W tym celu kortyzol reguluje i aktywuje transkrypcję niektórych genów, a także reguluje metabolizm i ciśnienie krwi. Dodatkowo kortyzol odpowiada za zatrzymywanie sodu w organizmie przy zwiększeniu wydzielania potasu.

Jakie są skutki niedoboru lub niskiego poziomu kortyzolu?

Podstawowym skutkiem niedoboru lub niskiego poziomu kortyzolu jest hipoglikemia. Dodatkowo niedobór kortyzolu wywołuje przewlekłe zmęczenie, a w tym nadmierną senność. Niski poziom kortyzolu prowadzi do zmniejszenia masy ciała, utraty apetytu i nudności.

Jakie są skutki nadmiaru lub wysokiego poziomu kortyzolu?

Podstawowym skutkiem nadmiaru lub wysokiego poziomu kortyzolu jest wzmożony apetyt, który może powodować otyłość i zespół metaboliczny. Poza tym nadmiar kortyzolu powoduje zmniejszenie wydzielania serotoniny, co w efekcie przekłada się na zaburzenia nastroju, w tym depresję. Dodatkowo wysoki poziom kortyzolu powoduje trudności z koncentracją i z zasypianiem, prowadząc do bezsenności. Stanem, który zagraża życiu i wymaga niezwłocznej pomocy lekarskiej, jest przełom nadnerczycowy.

Jak zwiększyć wydzielanie kortyzolu?

Zwiększyć wydzielanie kortyzolu można przez picie kawy, bowiem kofeina wzmaga jego produkcję. Dodatkowo wydzielanie kortyzolu rośnie przy intensywnym wysiłku fizycznym i w sytuacjach stresowych.

Jak zmniejszyć wydzielanie kortyzolu?

Zmniejszyć wydzielanie kortyzolu można przez ograniczenie ilości stresu oraz zapewnienie sobie komfortowego, zdrowego snu. Jeśli zaś przyczyny nadmiernego wydzielania kortyzolu są spowodowane stanem chorobowym, zmniejszyć jego stężenie należy przez podjęcie specjalistycznego leczenia przyczynowego w porozumieniu z lekarzem.

Share
Newsletter - stay up to date!
Without your consent, we cannot add your e-mail address to the ONSEN® newsletter subscriber base.
Thank you for joining the ONSEN® newsletter subscriber group!
Comments
There were errors in the form.
First name or nickname *
E-mail address (will not be visible)
Telephone number (will not be visible)
Comment *
Thank you for adding a comment!
More about body and mind: